Kinh nghiệm về xây dựng đội ngũ quan lại với phẩm chất hiền - tài trong cải cách hành chính của triều đại phong kiến thời Lê Sơ

Triều đình mái ấm Lê - Hình ảnh minh họa

Hiền - Tài vô ý niệm thống trị của vua Lê Thánh Tông

Lê Thánh Tông là 1 trong trong mỗi vị vua triều Lê Sơ ở ngôi lâu nhất và sẽ là vị vua tài năng hàng đầu vô số những vị vua nước Việt. Sách Đại Việt sử ký toàn thư reviews về ông: “Vua gây dựng cơ chế, văn vật rõ ràng, phanh đem khu đất đai cõi bờ khá rộng lớn, thực là bậc vua hero tài lược, dẫu Vũ Đế mái ấm Hán, Thái Tông mái ấm Đường cũng ko thể rộng lớn được”. Vua Lê Thánh Tông vẫn thi công được một việt nam quân công ty tập luyện quyền phong con kiến mạnh và thịnh trị; mặt khác ông dùng những giải pháp, cách tiến hành, thể hiện tại ý kiến về thi công một việt nam phong kiến giảng quyền mạnh với tầm quan trọng, trách móc nhiệm, chi tiêu chuẩn chỉnh của lực lượng quan liêu lại so với thiết chế nhưng mà ông thi công.    

Vua Lê Thánh Tông luôn luôn trí tuệ về tầm quan trọng đặc trưng cần thiết của lực lượng quan liêu lại và chỉ huy từng nỗ lực thi công lực lượng quan liêu lại vô xuyên suốt thời hạn thực hiện vua của tớ. Cũng tương tự như nhiều vị vua trước bại liệt lấy Nho giáo thực hiện hạ tầng tư tưởng bình và trị thiên hạ, ông hiểu rằng: “Trăm quan liêu là xuất xứ của trị, loạn”, “Một nước trị hoặc thường xuyên dở là vì ở vua và quan liêu xuất sắc hoặc dở...”(1). Điều này được thể hiện tại ở những nỗ lực ko mệt rũ rời của ông nhằm thi công một triều đại phong con kiến trở nên tân tiến bùng cháy và quản lý và điều hành lực lượng quan liêu lại thực sự trung thành với chủ và có tính chuyên nghiệp.

Tiền đề cho những quyết sách ví dụ về thi công lực lượng quan liêu lại bên dưới triều Lê Thánh Tông là chi tiêu chuẩn chỉnh của quan liêu lại, vô bại liệt bao hàm cả ý niệm về trách móc nhiệm của những người thực hiện quan liêu. Danh sĩ Thân Nhân Trung từng viết: “Hiền tài là nguyên vẹn khí của vương quốc, nguyên vẹn khí thịnh thì thế nước mạnh rồi lên rất cao, nguyên vẹn khí suy thì khế nước yếu ớt rồi xuống thấp. Vì vậy những đấng Thánh đế minh vương vãi chẳng ai ko lấy việc tu dưỡng nhân tài, lựa chọn lựa chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên vẹn khí thao tác thứ nhất. Kẻ sĩ mối quan hệ với vương quốc quan trọng như vậy, do đó quý chuộng kẻ sĩ ko biết thế này là cùng”(2). Tháng 12/1463, nhân dụ những quan liêu ở cỗ Lại, vua Lê Thánh Tông nói lại ý đó: “Ta nghe Tư Mã Quang rằng người quân tử là gốc gốc nhằm tiến thủ lên trị bình, kẻ xấu xa là thềm bậc nhằm tiếp cận hoạ loàn. Ta với những ngươi vẫn thề nguyền với trời khu đất sử dụng người quân tử, quăng quật kẻ xấu xa, ngày tối thường xuyên chắm ko lơi, những ngươi chớ sở hữu quên điều ấy”(3). Trong ý niệm của vua Lê Thánh Tông, quan liêu lại cần đáp ứng nhu cầu được nhị chi tiêu chuẩn: “hiền” và “tài” (đồng nghĩa với tư cơ hội của những người quân tử theo gót ý niệm của Nho giáo). Hai chi tiêu chuẩn chỉnh này được vua Lê Thánh Tông ví dụ hóa trở thành những đòi hỏi đề xuất so với người thực hiện quan liêu. 

Hiền là chi tiêu chuẩn chỉnh về đạo đức nghề nghiệp của những người thực hiện quan liêu được thể hiện tại bên trên tía phương diện: trung với vua (trách nhiệm trước vua); thương yêu thương và chăm sóc cho tới quyền lợi và nghĩa vụ của dân (trách nhiệm trước dân); sở hữu đạo đức nghề nghiệp công vụ vô sáng sủa (trách nhiệm vô thực thực thi vụ).

Quan niệm về tài, vua Lê Thánh Tông nhấn mạnh: “Sự nghiệp trị nước rộng lớn lao của đế vương vãi ko gì thúc bách rộng lớn nhân tài, điển chương cơ chế vừa đủ của Nhà nước vớ cần hóng ở bậc hậu thánh. Bởi vì thế trị nước nhưng mà ko lấy nhân tài thực hiện gốc, sản xuất nhưng mà ko nhờ vào hậu thánh thì đều đơn giản cẩu thả tạm thời bợ nhưng mà thôi, sao rất có thể đạt cho tới chủ yếu trị phong hóa phồn vinh, văn vật điển chương tràn đủ”(4). Tài của những người thực hiện quan liêu cần được biểu lộ ở kỹ năng chung vua thống trị tổ quốc, rằng cách thứ hai là biểu lộ ở năng lượng của những người thực hiện quan liêu. Cụ thể, về chuyên môn học tập vấn, đa số là chuyên môn thông hiểu văn, sử, kinh sách Nho giáo, được biểu lộ ở học tập vị; năng lượng thực tiễn, biểu lộ qua loa hiệu suất cao thống trị. Mặc mặc dù ko tuyên bố một cơ hội phân minh tuy nhiên toàn cỗ những chiếu, chỉ, sắc, dụ, mệnh lệnh bởi vua Lê Thánh Tông phát hành và những giải pháp ví dụ về khoa cử và khảo khóa vẫn choàng lên ý niệm bại liệt ở trong nhà vua.

Hai chi tiêu chuẩn chỉnh này được vua Lê Thánh Tông ví dụ hóa trở thành những đòi hỏi đề xuất so với người thực hiện quan liêu, thể hiện tại được sự thông xuyên suốt nhất quán vô công việc cải tân hành chủ yếu thời Lê Sơ và phát triển thành những bài học kinh nghiệm tay nghề của lịch sử hào hùng rất cần phải thu nhận và học hành. 

Điều khiếu nại, chi tiêu chuẩn chỉnh nhằm tuyển chọn dụng, chỉ định quan liêu lại thời Lê Sơ

Quan lại cần trung thành với chủ với mái ấm vua

Quan lại là bề tôi của vua, là lực lượng chung vua thống trị tổ quốc, vậy nên trách móc nhiệm của quan liêu lại là cần tôn thờ vua, trung thành với chủ với vua, vô cùng chấp hành khẩu lệnh của vua. Vua Lê Thánh Tông từng nói: “Một nước trị hoặc thường xuyên dở là vì ở vua và quan liêu xuất sắc hoặc dở. Bởi vậy, về đàng chủ yếu trị đạo nho lấy loại nghĩa thực hiện quân thần thực hiện trọng. Tại vô mái ấm thì con cái cần hiếu với phụ thân u, ở nội địa thì thần dân cần trung với vua”(5). Trong dụ Hiệu ấn định quan liêu chế (năm 1471), vua Lê Thánh Tông phân tích hơn: “Kẻ thực hiện đàn tôi chung rập, cũng nên kính dữ luật lệ thông thường, cố chung vua bên trên, khiến cho noi công trước, rời ngoài tội lỗi”. Ý chỉ ở trong nhà vua còn được Hiển công đại phu Nguyễn Đôn Phục lĩnh ý Khi ghi chép văn bài bác TS khoa Mậu Tuất (năm Hồng Đức loại chín - 1478): “Ngày thông thường thì can gay rằng thiệt tôn vua chung dân, đến thời điểm nguy khốn trở nên thì cần quyết tử thân mật bản thân vì thế nước quên mái ấm thấy nguy khốn chịu đựng bị tiêu diệt, sở hữu như vậy mới mẻ gọi là kẻ không còn đạo thực hiện tôi, ko ngượng ngập với khoa danh”(6).

Khi thi công Sở luật Hồng Đức, vua Lê Thánh Tông để nhiều điều trừng phạt những hành động vi phạm lòng trung quân: quan liêu chức này ko cho tới dự ngày hội Minh thề nguyền (hội thề nguyền tận trung với vua) bị xử tội loại hoặc tội lưu (Điều 170 Luật Hồng Đức); quan liêu lại ở đế đô hoặc khu vực nhưng mà mưu cơ kết bè đảng thì bị tội lưu, mưu cơ phản nghịch ngợm bị tội chém (Điều 103); viên quan liêu này nếu như trầm trồ bất kính vô câu nói. rằng, tâu việc gì lầm phạm cho tới thương hiệu vua hoặc thương hiệu húy của vua thì bị trừng trị xuy, ghi chép phạm vô thương hiệu húy thì bị trừng trị trượng; gọi là chủ yếu hoặc thương hiệu tự động phạm vô chữ húy thì bị tội lưu, tội tử (Điều 125); quan liêu lại ko tuân mệnh lệnh vua nhưng mà mệnh lệnh bại liệt ko cần thiết thì xử biếm hoặc loại, nếu như là sự việc quân khẩn cấp cho thì xử tội lưu hoặc tội bị tiêu diệt (Điều 222). Tuy thế, cũng nêu gương những vị vua sáng sủa theo gót triết lý Nho giáo, Lê Thánh Tông thông thường được cho phép những quan liêu đại thần được tâu bày, can con gián mái ấm vua trong những lúc thực thi đua quyết sách trị nước. 

Quan lại cần thương yêu thương và chăm sóc cho tới quyền lợi và nghĩa vụ của dân 

Trong ý niệm của vua Lê Thánh Tông, quan liêu lại là kẻ chung vua thống trị tổ quốc, vấn đề đó Tức là quan liêu lại cần chung vua thống trị dân, nhằm dân được no đầy đủ, ko ca cẩm ân oán thán, ko tụ bè kết đảng quấy nhiễu thực hiện sợ hãi cho tới đức sáng sủa của vua và tác động tới sự bền vững và kiên cố của vương vãi triều. Vì vậy, vua Lê Thánh Tông coi việc quan liêu lại sở hữu lấy được lòng dân hay là không là 1 trong chi tiêu chuẩn chỉnh đạo đức nghề nghiệp cần thiết. Lệ khảo khóa bởi ông ấn định đi ra với những tiêu chuẩn xét thưởng trừng trị so với quan liêu lại là 1 trong ví dụ cực kỳ nổi bật. Cụ thể, Vua đòi hỏi quan liêu lại của tớ cần quan hoài cho tới dân, cần sở hữu trách móc nhiệm với dân, biểu lộ bên trên nhị mặt: tôn trọng lễ nghĩa nhằm sửa đảm bảo chất lượng lòng dân; khuyến nghị nông trang nhằm đầy đủ cơm trắng áo cho tới dân. 

Quan lại cần sở hữu đạo đức nghề nghiệp vô sáng 

Lê Thánh Tông đặc trưng nhấn mạnh vấn đề đạo đức nghề nghiệp của quan liêu lại vô hoạt động và sinh hoạt công vụ. Nhà vua coi đạo đức nghề nghiệp của những người thực hiện quan liêu là cần thường xuyên cần thiết, tận tụy với việc làm và cần trong sáng. Tại phiên bản dụ Hiệu ấn định quan liêu chế, vua Lê Thánh Tông nói: “Bổng lộc đang không nhũng lấn, trách móc vụ sở hữu điểm gánh vác, tạo nên rộng lớn nhỏ nằm trong tựa, cao thấp chế nhau, oai quyền ko lấn, thế nước khó khăn lắc. Có phong thái lưu giữ gìn đạo pháp thì ko tội lỗi trái khoáy lễ phạm hình nhằm noi trở thành chí tổ tông thần thánh của tao nhưng mà lưu giữ việc trị an cho tới mãi vô cùng”; “Các quan liêu vô ngoài đua nhau mò mẫm lợi là vì quan liêu sở hữu trách móc nhiệm tâu rằng chưa tồn tại được người xuất sắc, hoặc lấy nhu nhơ thực hiện tài, hoặc công kích vượt lên trước nhằm tự động sợ hãi. Làm quan liêu nhưng mà tham lam nhũng thì dân tao oán”(7). Tham nhũng, ăn năn lộ, thông lưng được vua Lê Thánh Tông coi là tệ nàn, rất cần phải tích cực kỳ ngăn ngừa. Trong những cuộc thi đua Đình, đề thi đua bởi chủ yếu mái ấm vua đi ra, thông thường triệu tập vô đòi hỏi vạch đi ra biểu hiện, nguyên vẹn nhân và giải pháp chống tham lam nhũng, ăn năn lộ, thông lưng. Điển hình là đề thi đua của vua Lê Thánh Tông và bài bác văn sách vấn đáp của Vũ Kiệt bên trên kỳ thi đua Đình khoa Nhâm Thìn (năm 1472), vô bại liệt Vũ Kiệt vẫn vạch đi ra tệ nàn tham lam nhũng và được vua Lê Thánh Tông cực kỳ tận hưởng ứng: “Gần phía trên, quan liêu lại trong những lúc thao tác công thì thông thường mối quan hệ cho tới vàng cáp đầu năm nhất; sử dụng của hối lộ thực hiện lễ phẩm mặt hàng ngày; giầy dép xống áo diêm dúa; chi tiêu trộn lãng phí; tệ tham lam nhũng hội tụ trở thành thói quen thuộc, điềm nhiên cho tới này đó là việc thường”.

Trên thực tiễn, ngay lập tức kể từ Khi mới mẻ đăng quang và vô xuyên suốt cuộc sống thực hiện vua, Lê Thánh Tông vẫn cho tới thực hành nhiều giải pháp nhằm thực hiện trong sáng lực lượng quan liêu lại. Ông là kẻ thứ nhất thu nhận và áp dụng luật Hồi tỵ, đi vào những quy ấn định của Sở luật Hồng Đức và vận dụng nghiêm nhặt trong số kỳ thi đua hương thơm, thi đua hội, thậm chí còn vận dụng cho tất cả lực lượng chức viên ở cấp cho xã, nhằm mục tiêu rời biểu hiện thông lưng nhằm tham lam dù, nhũng nhiễu, nể nả, tránh mặt... thực hiện tác động cho tới việc làm triều đình.

Bên cạnh bại liệt, mái ấm vua xác định rõ lệ luân đem quan liêu lại và giám sát nghiêm ngặt việc làm này. Với ý thức: “người thực hiện quan liêu sở hữu vừa đủ thì mới có thể bắt thực hiện điều thiện được”, mái ấm vua quy ấn định ví dụ về bổng lộc và thưởng trừng trị so với quan liêu lại và đem lương thuởng phát triển thành một cơ chế việt nam kể từ đời Lê Sơ. điều đặc biệt, nhằm chống tham lam nhũng, ăn năn lộ, thông lưng vô quan liêu ngôi trường, vua Lê Thánh Tông cực kỳ chú ý dùng pháp lý. Ngoài những quy ấn định của Sở luật Hồng Đức, mái ấm vua cho tới phát hành nhiều sắc chỉ nhằm trừng phạt tệ nàn này. Ví dụ, mon Một năm Ất Mùi (1475), ấn định lệ cấm vơ vét xoay chi phí, trong số việc thi công, thay thế, kẻ này mượn cớ và vơ vét xoay chi phí thì trị tội theo gót luật xoay tiền; mon Hai năm Mậu Tuất (1478), sắc chỉ cho những khu vực xét quan liêu lại vô phân tử, người này thanh liêm hoặc tham lam dù, thường xuyên cần thiết hoặc ngay lưng biếng thì tâu lên nhằm ấn định việc thăng giáng; mon Ba năm Tân Sửu (1481), đi ra mệnh lệnh cho tới quan liêu lãnh đạo những vệ, những phủ thị trấn châu, người này “đục khoét lính tráng, ông tơ phân tử quần chúng. #, chỉ thường xuyên lợi cho tới mái ấm bản thân, ko nghĩ về cho tới luật lệ nước” thì những quan liêu sở hữu trách móc nhiệm cần công bình nhưng mà xét xử, tìm hiểu thêm dư luận của từng người; mon Sáu năm Tân Sửu (1481), ấn định mệnh lệnh đòi hỏi những sở, những khu vực cần tra xét từ thời điểm năm Quang Thuận loại nhị (1461) trở chuồn, những quan liêu lại này từng tội phạm ăn năn lộ (cả nhận và đem ăn năn lộ) bị xử biếm chức và giáng chức; những tướng mạo hiệu, quản ngại ấp nhằm thiếu hụt thuế, thiếu hụt ván thuyền, mộc lạt, củi gạch men hoặc vụng trộm trộm bắt bộ đội nộp chi phí hoặc bắt bộ đội về thao tác riêng rẽ cho bản thân mình... cho tới nỗi thiếu hụt nhiều loại cần nộp, độ quý hiếm kể từ 10 quan liêu chi phí trở lên trên thì bắt cần mất việc nhằm “triệt những quan liêu tham lam nhũng cho tới bớt lộc”; mon Tám năm Quý Mão (1483),  nhà vua đi ra mệnh lệnh đặc xá cho những tù nhân, tuy nhiên những người dân giắt tội tham lam nhũng, ăn năn lộ nằm trong người giắt tội đại nghịch ngợm thì ko thừa kế mệnh lệnh đặc xá này; mon Năm năm Giáp Thìn (1484), sắc chỉ cho những văn phòng, những khu vực sở hữu người này thanh liêm hoặc tham lam nhũng đều cần kê khai rõ rệt sự thực, hạn vô tía mon cần thực hiện phiên bản tâu lên, kí thác cho tới Ngự sử đài thực hành khu vực xử “để tỏ rõ rệt khách hàng răn dạy răn và nới mức độ cho tới quân dân”; mon Tư năm Đinh Mùi (1487), quy ấn định viên quan liêu này tham lam nhũng thì bến bãi chức và bắt chuồn sung quân ở Quảng Nam; mon Một năm Tân Hợi (1491) mái ấm vua sai Đề hình, Giám sát Ngự sử kiểm xét quan liêu lại ở cỗ Hình, người này giắt tật ngay lưng biếng, gian tham tham lam, phóng túng thì thực hiện biểu tâu lên, theo gót luật nhưng mà trị.

Quan lại cần sở hữu chuyên môn trình độ chuyên môn nhiệm vụ thường xuyên nghiệp

Vua Lê Thánh Tông cực kỳ quý trọng học tập vấn của những người thực hiện quan liêu. Theo dụ Hiệu ấn định quan liêu chế, Khi được tuyển chọn xẻ thực hiện quan liêu cần là những người dân thi đua đỗ trong số kỳ thi đua hương thơm, thi đua hội, thi đua đình. Kể cả quan liêu lại khu vực cũng cần là những người dân đỗ đạt: “Phàm những lại viên sở hữu chân thi đua Hội đỗ Tam ngôi trường thì xẻ thực hiện chánh quan liêu châu thị trấn và những chức kinh dịch, thủ lĩnh, phó sứ. Còn những lại viên không tồn tại chân thi đua Hội đỗ Tam ngôi trường thì chỉ xẻ chức thủ lĩnh hoặc châu huyện”(8), thậm chí còn cho tới xã trưởng - tuy rằng ko cần là quan liêu chức triều đình tuy nhiên cũng cần lựa lựa chọn bên trên hạ tầng sở hữu học: “Phải xét những người dân biết chữ, tài năng cán mới mẻ nên khắc ghi nhằm tiện cho tới việc xét đoán cáo trình những việc và tiện cho tới dân. Nếu ko biết chữ thì cho tới nghỉ”(9). 

Như vậy, học tập vị được vua Lê Thánh Tông xác lập là hạ tầng nhằm chỉ định chuyên dụng cho. Tuy nhiên, học tập vị cần phản ánh chính chuyên môn học tập vấn, vì thế quan trọng cần tổ chức triển khai lại việc học tập thi tuyển. Để gia tăng ý kiến bại liệt, vô 37 năm trị vì thế, vua Lê Thánh Tông đưa ra quy định rõ nét trong số kỳ thi đua hương thơm, thi đua hội, thi đua đình, cùng theo với những giải pháp khuyến nghị học tập và tăng nhanh quality dạy dỗ. Theo bại liệt, kể từ đời vua Lê Thánh Tông trở chuồn, kỳ thi đua hương thơm được tổ chức triển khai thường niên và quý khách (trừ những người dân tội phạm, hoặc thực hiện nghề nghiệp hát xướng) đều được tham lam gia; những người dân đỗ thi đua hương thơm đều phải có quyền thi đua hội theo gót lệ bởi mái ấm vua đề ra, được tổ chức triển khai 03 năm một chuyến ở triều đình; những người dân đỗ thi đua hội sở hữu quyền nhập cuộc thi đua đình bởi mái ấm vua thẳng đi ra đề thi đua và thực hiện công ty khảo. Vì vậy, nếu như như lúc trước bại liệt chỉ mất 07 kỳ thi đua những loại, lựa chọn ra được 89 TS, thì vô đời vua Lê Thánh Tông, qua loa 12 kỳ thi đua hội vẫn tuyển chọn được 501 TS, vô bại liệt sở hữu 10 trạng nguyên(10). 

Mặt không giống, vua Lê Thánh Tông rất là quý trọng năng lượng thực tiễn của quan liêu lại. Minh bệnh là, ngoài nhị mẫu mã tuyển chọn dụng quan liêu lại được dùng thịnh hành từ xưa (tiến cử và tập luyện ấm) và mẫu mã khoa cử và đã được không ngừng mở rộng, bên dưới triều vua Lê Thánh Tông còn đề ra lệ bảo cử bởi một đạo sắc vô năm Giáp Thìn (1484), vô bại liệt quy ấn định, những công môn vô ngoài, nếu như sở hữu chức này khuyết thì rất có thể mò mẫm người tài cán, trí thức, thanh liêm, học tập xuất sắc nhằm ý kiến đề nghị Sở Lại xét xẻ vô chức bại liệt, mặt khác xác lập trách móc nhiệm của những người bảo cử: “Người này tiến thủ của kỹ thuật viên không giống cần ghi rõ rệt tài năng, kỹ năng và sự thanh liêm, sau đây nếu như người bại liệt giắt tội bỉ ổi, tham lam lam ko thực hiện được việc thì tâu lên nhằm xét xử viên quan liêu tiến thủ cử đó”. Vua Lê Thánh Tông cũng phân tích trong những lúc răn dạy dụ những quan: “Nếu sở hữu khuyết chức Hiến sát thì sử dụng những quan liêu ở khoa, đài, Quốc tử giám và 6 tự động, liên minh trải đời, thao tác đầy đủ 4 chuyến khảo khóa, được rất nhiều người ca tụng nhằm xẻ...”(11). Song biểu lộ ví dụ nhất của việc xem trọng năng lượng thực tiễn của quan liêu lại đó là việc vua Lê Thánh Tông xác định rõ cơ chế khảo công quan liêu lại (hay khảo khóa) nhằm địa thế căn cứ vô bại liệt tổ chức khảo xét năng lượng thực tiễn giống như tính thanh liêm, mẫn cán của quan liêu lại thực hiện hạ tầng nhằm thưởng - trừng trị, thuyên đem, thăng giáng hoặc thải loại. 

Có thể rằng, vô lịch sử hào hùng phong kiến giảng quyền ở nước ta, vua Lê Thánh Tông vẫn nhằm lại một di tích tay nghề quý giá cho tới việc dùng quan liêu chức lấy tài và đức thực hiện hạ tầng, tất cả chúng ta rất có thể thu nhận những độ quý hiếm tư tưởng của ông về tầm quan trọng, trách móc nhiệm, chi tiêu chuẩn chỉnh của lực lượng quan liêu lại vô công việc thi công Nhà nước pháp quyền lúc này. Trong số đó, ông đặc trưng quý trọng nhị tiêu chuẩn thuộc sở hữu phẩm hóa học của những người thực hiện quan liêu rất cần được sở hữu, này đó là hiền hậu và tài. Để đã có được lực lượng quan liêu lại hiền hậu và tài, vua Lê Thánh Tông đưa ra nhiều giải pháp như, lôi kéo niềm tin tự động giác, ý thức trách móc nhiệm; dạy dỗ bằng phương pháp nêu gương; quy định hóa cụ thể quyền hạn và trách móc nhiệm của quan liêu lại gắn kèm với trừng trị nghiêm trang xung khắc những hành động vi phạm; chuẩn chỉnh hóa tiến độ huấn luyện và giảng dạy, tuyển chọn lựa chọn, dùng, sát hoạnh họe, đánh giá, giám sát quan liêu lại; chống tham lam nhũng, ăn năn lộ, thông lưng một cơ hội kiên quyết; thi công và vận dụng cơ chế thưởng, trừng trị, lương thuởng phải chăng... điều đặc biệt, vua Lê Thánh Tông quý trọng việc quy xác định rõ chức vụ của quan liêu lại nhằm mục tiêu ngăn ngừa tệ ăn ăn năn lộ, tệ hống hách cửa ngõ quyền, nhất là quan liêu lại sở hữu chuyên dụng cho cao ở vô triều đình mái ấm Lê Sơ khi bấy giờ. Đây là những tay nghề quý giá trong các công việc tuyển chọn dụng, dùng, quản lý và vận hành, đãi ngộ và kỷ luật lực lượng cán cỗ vô công việc thi công Nhà nước pháp quyền xã hội công ty nghĩa nước ta lúc này./.

------------------

Ghi chú:

(1) Trần Trọng Kim, Nho giáo (quyển thượng), Nhà xuất phiên bản Sở Giáo dục đào tạo, Sài Thành 1971, tr. 40-60.

(2), (7) Tuyển tập luyện Văn bia thủ đô hà nội, Nxb Khoa học tập xã hội, H.1978, tr.35, tr.480.

(3) Đại Việt sử ký toàn thư, tập luyện 2 Nxb Khoa học tập xã hội, H.2004, tr. 426.

(4),(8),(9) Đại Việt sử ký toàn thư, tập luyện 2, Nxb Khoa học tập xã hội, H.2004, tr.492, tr.492, tr.278.

(5) Trần Trọng Kim, Nho giáo (quyển thượng), Nxb Sở Giáo dục đào tạo, Sài Thành 1971, tr.40-60.

(6) Lê Kim Ngân, Tổ chức tổ chức chính quyền bên dưới thời Lê Thánh Tông 1460 - 1479, Nxb Sở Quốc gia dạy dỗ Sài Thành, 1963, tr.135.

(10) Bùi Xuân Đình, Nhà nước và pháp lý phong con kiến nước ta những suy ngẫm, Nxb Tư pháp, H.2005, tr.7.

(11) Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, tập luyện 2, Nxb Sử học tập, H.1961, tr.88.

TS.NCVCC Trương Vĩnh Khang - Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm khoa học tập xã hội Việt Nam